Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết trong bài phát biểu hàng năm trước quốc hội của khối: “Thị trường toàn cầu hiện tràn ngập ô tô điện giá rẻ hơn. Và giá của chúng được giữ ở mức thấp giả tạo nhờ các khoản trợ cấp khổng lồ của nhà nước”.
Ủy ban sẽ có tới 13 tháng để đánh giá xem có nên áp dụng mức thuế cao hơn mức tiêu chuẩn 10% của EU đối với ô tô trong vụ kiện cao nhất chống lại Trung Quốc kể từ khi cuộc điều tra của EU về các tấm pin mặt trời của Trung Quốc suýt tránh được một cuộc chiến thương mại cách đây một thập kỷ hay không.
Cuộc điều tra chống trợ cấp bao gồm ô tô chạy bằng pin từ Trung Quốc, do đó cũng bao gồm các thương hiệu không phải của Trung Quốc được sản xuất tại đó, chẳng hạn như Tesla, Renault và BMW. Điều bất thường là nó do chính Ủy ban Châu Âu đưa ra chứ không phải để đáp lại khiếu nại của ngành.
Phòng Thương mại Trung Quốc tại EU cho biết họ rất quan ngại và phản đối việc khởi động cuộc điều tra và cho rằng lợi thế cạnh tranh của ngành không phải nhờ trợ cấp. Họ kêu gọi EU xem xét xe điện của Trung Quốc một cách khách quan.
Các nhà sản xuất ô tô châu Âu nhận ra rằng họ đang phải chiến đấu để sản xuất xe điện giá rẻ hơn và xóa bỏ vị trí dẫn đầu của Trung Quốc trong việc phát triển các mẫu xe giá rẻ.
Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, từ BYD dẫn đầu thị trường đến các đối thủ nhỏ hơn như Xpeng và Nio, đang tăng cường nỗ lực mở rộng ra nước ngoài khi cạnh tranh ngày càng gay gắt trong nước và tăng trưởng trong nước giảm bớt. Dữ liệu của Hiệp hội Xe khách Trung Quốc (CPCA) cho thấy xuất khẩu ô tô của Trung Quốc đã tăng 31% trong tháng 8.
Ủy ban Châu Âu cho biết thị phần xe điện của Trung Quốc bán ở châu Âu đã tăng lên 8% và có thể đạt 15% vào năm 2025, lưu ý rằng giá thường thấp hơn 20% so với các mẫu xe do EU sản xuất. Các mẫu xe phổ biến của Trung Quốc được xuất khẩu sang châu Âu bao gồm MG của SAIC và Volvo của Geely.
Dòng xe điện rẻ hơn của Trung Quốc đã khiến một số nhà sản xuất ô tô châu Âu phải hành động. Renault đã công bố vào tháng 7 rằng họ đặt mục tiêu cắt giảm 40% chi phí sản xuất cho các mẫu xe điện của mình.
Giống như các nhà sản xuất xe điện khác, họ cũng phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ đối thủ Tesla của Mỹ, hãng đã giảm giá nhiều lần trong năm nay ngay cả khi điều đó đã làm giảm lợi nhuận của họ.
Nhưng hiệp hội ô tô VDA của Đức cho biết EU phải tính đến phản ứng dữ dội có thể xảy ra từ Trung Quốc và tập trung vào việc tạo điều kiện cho các nhà sản xuất ô tô châu Âu thành công – từ việc giảm giá điện đến giảm các rào cản quan liêu.
Ngành công nghiệp ô tô của Đức phụ thuộc vào Trung Quốc với phần lớn doanh thu bán hàng và từ lâu đã ủng hộ việc mở cửa thương mại.
Von der Leyen nhấn mạnh tầm quan trọng của xe điện đối với các mục tiêu môi trường đầy tham vọng của EU.
Bà nói: “Châu Âu sẵn sàng cạnh tranh. Không phải để chạy đua xuống đáy”, đồng thời lưu ý rằng EU không muốn lặp lại kinh nghiệm của ngành công nghiệp tấm pin mặt trời, vốn đã bị tàn phá bởi hàng nhập khẩu giá rẻ của Trung Quốc.
Nhà phân tích Simone Tagliapietra của Viện nghiên cứu Bruegel cho biết: “Đây là sự khởi đầu của một hành trình dài”. “Cuối cùng nó có thể hoạt động, nhưng điều này phải đi song song với chính sách công nghiệp tích cực để đảm bảo ngành công nghiệp EU nhanh chóng phát triển khả năng cạnh tranh của mình.”
Theo công ty tư vấn AlixPartners, trợ cấp của nhà nước Trung Quốc cho xe điện và xe hybrid là 57 tỷ USD từ năm 2016-2022, giúp Trung Quốc trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới và vượt qua Nhật Bản để trở thành nhà xuất khẩu ô tô lớn nhất trong quý đầu tiên năm nay.
Trung Quốc đã chấm dứt chương trình trợ cấp hào phóng kéo dài 11 năm cho việc mua xe điện vào năm 2022 nhưng một số chính quyền địa phương vẫn tiếp tục đưa ra viện trợ hoặc giảm thuế để thu hút đầu tư cũng như trợ cấp cho người tiêu dùng.
Cuộc điều tra của EU đang xem xét một loạt các khoản trợ cấp có thể không công bằng, từ giá nguyên liệu thô và pin đến cho vay ưu đãi hoặc cung cấp đất giá rẻ.
Người sáng lập hãng xe điện Nio đã cảnh báo vào tháng 4 rằng các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc nên chuẩn bị cho khả năng các chính phủ nước ngoài sẽ áp đặt chính sách bảo hộ.
Ông ước tính công ty của mình và các công ty cùng ngành ở Trung Quốc có lợi thế về chi phí lên tới 20% so với các đối thủ như Tesla nhờ sự kiểm soát của Trung Quốc đối với chuỗi cung ứng và nguyên liệu thô.
Thành Đô (theo Reuters, Autocar)
